26-09-2019
“Kijk! Die aap trekt aan de staart van die baby-aap”, “Zo! Wat hebben die apen een rooie kont!”. Hoe leuk is het om met kinderen naar de apen te kijken? Met hun scherpe blik en pure kijk op het leven, zien ze van alles waar ze hartelijk om moeten lachen. Apen zijn net kinderen
#gobmare15jaar
Hoe leuk was het dan ook om onlangs met de gastouders van GOB Mare naar de apen in DierenPark Amersfoort te kijken. Op zoek naar de herkenning van het gedrag dat zij bij ‘hun’ kinderen dagelijks waarnemen. Kijk je naar apen, dan kijk je naar mensen.
Bij de bavianen
Bij de bavianen bijvoorbeeld zagen we een knap staaltje kinderopvang. Waar de moeders rustig bij elkaar zaten, waren de kinderen aan het spelen. Van (heel) jong tot puber, krijsend, duwend en trekkend speelden zij hun spelletje. Maar pas op bij het water. Apen kunnen niet zwemmen, dus daar wordt het gevaarlijk, zeker voor de allerkleinste aapjes.
Toch moeten de jongste aapjes leren wat water is en dus pakt een ouder aapje de kleinste bij zijn lange staart. Heel voorzichtig kan de kleine naar de rand van het water, zonder dat hij erin valt. Gaat hij te ver? Dan trekt zijn broer of neef hem gewoon aan zijn staart weer terug.
Toen even daarna een bavianenkind een paar andere aan het ‘pesten’ was en in zijn ooghoek de grote baas zag aan komen lopen, deed hij iets opvallends. Hij liet zijn ‘slachtoffertjes’ even met rust en ging bij de baas staan met zijn kont naar hem toe gericht. Toen de baas niet reageerde wist hij dat het goed was en ging hij snel verder met ‘spelen’. Herkenbaar, want apen zijn net kinderen.
Wat was er gebeurd wanneer de baas die goedkeuring niet had gegeven? Dat kun je wel raden.
Bij de chimpansees
Bij de chimpansees ging het er rustiger aan toe. We hebben het nu over mensapen. Zij hebben zelfbewustzijn in tegenstelling tot de bavianen en andere niet-mensapen. Zij herkennen zichzelf in een spiegel, zij weten dat ze bestaan en kunnen hun gedrag heel goed aanpassen wanneer zij een bepaald doel willen bereiken.
Hoe gaat het daar eigenlijk wanneer er kinderen zijn? Als er een baby-chimpansees in de groep wordt geboren, dan wordt deze in kleine stapjes geïntroduceerd in de groep. De baby moet natuurlijk niet schrikken van al die grote apen en tegelijk moeten de grote apen even kunnen wennen aan die nieuwe kleine aap in hun midden.
Wanneer het wennen goed gegaan is blijft de moeder met het jong in de groep. Nu kan de kleine chimp alles meemaken en leren hoe je je als chimpansee moet gedragen. Wat hem in de eerste vier tot vijf jaar daarbij helpt is een klein wit plukje haar op zijn stuitje. Dit plukje is een teken voor de groep dat dit kleine aapje nog moet leren en dat zijn moeder voor hem zorgt. De kleine vormt dus geen concurrentie voor het voedsel en hij hoeft zich ook nog niet druk te maken om zijn plek binnen de hiërarchie van de groep.
Dit verandert echter wanneer dat witte plukje haar langzaam maar heel zeker verdwijnt. Zonder dat de kleine chimp daar erg in heeft wordt hij onderdeel van de hiërarchische structuur en moet hij al het tot dan toe geleerde in de praktijk brengen.
Apen- en mensenkinderen
De bescherming van zijn moeder blijft, maar wordt wel minder. Moeder wordt weer vruchtbaar en kan opnieuw zwanger raken. De kleine moet steeds meer op eigen benen leren staan. In die zin loopt de opvoeding van mensapen aardig synchroon met dat van mensen. Behalve dan dat mensenbaby’s dat witte plukje haar niet hebben. Die rooie kont en die lange staart zoals bavianen die hebben trouwens ook niet. Maar in gedrag zijn de verschillen kleiner. Let er maar eens op wanneer je jouw gastkinderen weer een stukje verder helpt opgroeien.
Moeder wordt weer vruchtbaar en kan opnieuw zwanger raken. De kleine moet steeds meer op eigen benen leren staan. In die zin loopt de opvoeding van mensapen aardig synchroon met dat van mensen. Behalve dan dat mensenbaby’s dat witte plukje haar niet hebben. Die rooie kont en die lange staart zoals bavianen die hebben trouwens ook niet. Maar in gedrag zijn de verschillen kleiner.
Let er maar eens op wanneer je jouw gastkinderen weer een stukje verder helpt opgroeien. Want apen zijn net kinderen.
Daniel Seesink – Bewust Zoo – Gedrag van Aap tot Mens
